Η πιάτσα, το πεζοδρόμιο και η γλώσσα

Καθώς κοίταζα τίτλους ειδήσεων, έπεσε το μάτι μου σε έναν που ανέφερε ότι η Κατσέλη ζητούσε από τους κοινωνικούς εταίρους να βάλουν πλάτη για την επίτευξη συμφωνίας, στο θέμα των συμβάσεων εργασίας. Πάτησα στον σύνδεσμο, περισσότερο για να διαπιστώσω ποια ήταν η ακριβής φρασεολογία της υπουργού, διότι μου φαινόταν απίθανο να έχει χρησιμοποιήσει την έκφραση "να βάλουν πλάτη". Σύμφωνα με το δημοσίευμα, πάντως, το οποίο χρησιμοποίησε εισαγωγικά, φαίνεται ότι η υπουργός όντως εκφράστηκε έτσι. Παρότι δεν μπορείς να εμπιστεύεσαι ανθρώπους που δεν γνωρίζουν γραμματική και συντακτικό, όπως πανηγυρικά μας έχουν αποδείξει ότι είναι οι δημοσιογράφοι, είμαι υποχρεωμένη να δεχθώ ότι τα εισαγωγικά έχουν τεθεί για να υποδηλώνουν ότι παρατίθεται αυτούσια η δήλωση της υπουργού. 

Πέρα όμως από την συγκεκριμένη περίπτωση, είναι πλέον  συχνότατο φαινόμενο στο δημόσιο διάλογο, να χρησιμοποιούνται λέξεις ή εκφράσεις, που οι παλαιότεροι τις ονόμαζαν αγοραίες, με μια κάποια υποτιμητική και απαξιωτική πρόθεση ομολογουμένως. Εδώ και αρκετά χρόνια, τα δημόσια πρόσωπα τείνουν να χρησιμοποιούν μια εκδοχή της γλώσσας, η οποία ήταν μέχρι τότε εξόριστη, τη γλώσσα του πεζοδρομίου. 

Επίσης, εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον έχω παρατηρήσει ότι ο χαρακτηρισμός ενός πολιτικού, ως παιδί της πιάτσας ή του πεζοδρομίου, αποδίδεται με θετικό πρόσημο, προφανώς για να υπονοήσει ότι ο περί ου ο λόγος έχει επαφή με την πραγματικότητα ή ότι γνωρίζει τα προβλήματα της καθημερινότητας. 

Δεν ξέρω πως φτάσαμε να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα του πεζοδρομίου στο δημόσιο διάλογο, ούτε πως το να σε πουν του πεζοδρομίου ή της πιάτσας έγινε κοπλιμέντο. Νομίζω όμως ότι μπορώ να καταλάβω το γιατί. 

Στο μέτρο που αφαιρέθηκε η πολιτική από την πολιτική και αντίστοιχα από τους πολιτικούς, το κενό έπρεπε να γεμίσει με κάτι άλλο και αυτό το κάτι άλλο είναι η επικοινωνία. Στους καιρούς που παγκοσμίως θεωρείται ότι έχει μεγαλύτερη βαρύτητα το πως θα πεις κάτι και όχι το τι θα πεις,  πρώτος "πελάτης" αυτής της νοοτροπίας θα ήταν η ευνουχισμένη πολιτική και οι κενοί πολιτικοί. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που, σήμερα και ενώ βρισκόμαστε στο μάτι του κυκλώνα μιας άγριας, αλλά προαναγγελθείσας, κρίσης, οι κενοί πολιτικοί προσπαθούν να πάρουν άφεση αμαρτιών παριστάνοντας τους καινούς πολιτικούς. 

Η επικοινωνιακή "πολιτική" λοιπόν έκρινε ότι οι πολίτες θα ένιωθαν καλύτερα, ήτοι θα υποδέχονται και θα αποδέχονταν ευκολότερα πολιτικούς που θα τους έμοιαζαν και κυρίως πολιτικούς που θα χρησιμοποιούσαν τη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι πολίτες στην καθημερινότητα τους.  Φυσικά, χάριν της επικοικωνίας και συνεπώς μόνο κατ' επίφαση. 

Δεν θα πρέπει όμως να παραβλέψουμε και έναν ακόμη παράγοντα. Το μορφωτικό επίπεδο και το επίπεδο παιδείας των σημερινών πολιτικών. Μπορεί τα βιογραφικά όλων να είναι πλούσια σε "σπουδές", αλλά αυτό δεν σημαίνει υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Όπως αντίστοιχα δεν σημαίνει και παιδεία. Η γνώμη μου είναι ότι οι πολιτικοί μας μπορεί να διαθέτουν πτυχία, αλλά δεν διαθέτουν ούτε μόρφωση, ούτε, κυρίως, παιδεία. 

Από την άλλη πλευρά, οι πολιτικοί "διαμορφώθηκαν" κατ' αυτό τον τρόπο, προκειμένου να μοιάζουν περισσότερο με τους πολίτες, γεγονός που αναπόδραστα συνεπάγεται το αντίστοιχα χαμηλό επίπεδο των πολιτών. Βέβαια, άσχετα με το επίπεδο πολιτών και πολιτικών, μόνο το γεγονός ότι η πρακτική της προσαρμογής των πολιτικών στα μέτρα των πολιτών, παρόμοια με την πρακτική του χαμαιλέοντα, αποδεικνύεται αποτελεσματική και τελέσφορη, θα έπρεπε να μας λέει πολλά.