Είμαι μόνο οι επιλογές μου

Το ποιοί είμαστε φαίνεται από την καθημερινότητα μας, από τη στάση που κρατάμε στις καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε, από τα όρια που θέτουμε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας και στις επιθυμίες μας. Όσα πιστεύουμε ως σωστά, είτε είναι κανόνες συμπεριφοράς, είτε είναι ιδεολογία, δοκιμάζονται και αποδεικνύονται κάθε μέρα, κυρίως και πρώτα σε εμάς και σε δεύτερη φάση στους γύρω μας. Είναι μάλλον απίθανο να πιστεύουμε και να υποστηρίζουμε ανυπόκριτα και με ειλικρίνεια κάτι που δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε με τις πράξεις μας σε καθημερινή βάση. Άλλωστε, οι ιδέες, οι αντιλήψεις και τα πιστεύω μας δεν είναι τα καλά ρούχα της Κυριακής, που τα φοράμε για τις ανάγκες μιας συζήτησης και μετά τα βγάζουμε και τα τακτοποιούμε πάλι στη ντουλάπα.

Καλώς ή κακώς, πολλές από τις καθημερινές επιλογές μας είναι περισσότερο αυθόρμητες, παρά προϊόν σκέψεις και αυτό είναι η αιτία που δεν μπορούμε να κρύψουμε τις πραγματικές πεποιθήσεις μας, τον ηθικό μας κώδικα και τη κατανόηση που έχουμε για τα πράγματα και τις καταστάσεις γύρω μας. 

Το τι ο καθένας μας πιστεύει και ορίζει ως σημαντικό είναι - ή θα έπρεπε να είναι - η πιο προσωπική επιλογή μας. Ενσυνείδητη ή ασυνείδητη, δείχνει πάντα τις προτεραιότητες μας και τη θέση που έχουμε πάρει απέναντι σε συγκεκριμένη κατάσταση. Αν κάποιος είχε την υπομονή και τη διάθεση να παρατηρήσει τη συμπεριφορά μας, αργά ή γρήγορα θα ήταν σε θέση να προσδιορίσει με σχετική ακρίβεια τι θεωρούμε σημαντικό, τι επιλογές έχουμε κάνει, τι στάση κρατάμε απέναντι στη ζωή.

Οι επιλογές μας είναι αυτές που τελικά προσδιορίζουν, καθορίζουν και διαμορφώνουν την κοσμοθεωρία μας και όχι το αντίστροφο. Μπορεί σε μια συζήτηση να διακηρύττουμε με πάθος την προσήλωση μας στην α' ή β' άποψη, επιλογή, αξία, αλλά τελικά είναι οι καθημερινές πράξεις μας που θα αποδείξουν ή θα καταρρίψουν τα λεγόμενα μας. Μπορεί να είμαστε σε θέση να υποστηρίζουμε με περίπλοκα επιχειρήματα και νοητικές κατασκευές την α' ή β' ιδεολογία, αλλά τελικά είναι η συμπεριφορά μας στην καθημερινότητα μας που θα αποδείξει την αφοσίωση μας σε αυτά που υποστηρίζουμε ότι θεωρούμε σωστά και σημαντικά.

Είναι γενικά παραδεκτή η θέση ότι όλοι είμαστε προϊόντα του περιβάλλοντος μας και των επιρροών που έχουμε δεχθεί. Προσωπικά, πιστεύω ότι από ένα σημείο και μετά θα πρέπει να αναλαμβάνουμε το ρόλο του συνδιαμορφωτή, διότι είναι μεν αληθές ότι το περιβάλλον μας μάς καθορίζει σε μεγάλο βαθμό, αλλά κάποια στιγμή - υποτίθεται - αναλαμβάνουμε την ευθύνη του εαυτού μας και αυτή η ευθύνη είναι κατ' αρχήν η συνειδητοποίηση του τι και γιατί πιστεύουμε, αποδεχόμαστε, υποστηρίζουμε, και η εν συνεχεία τυχόν αλλαγή όσων θεωρούμε πια λανθασμένα. Σε κάθε περίπτωση όμως είμαστε οι επιλογές μας, για όποιο λόγο κι αν τις κάνουμε. Εάν δεν αλλάξουμε τις επιλογές μας είναι μάλλον δύσκολο να άλλάξουμε τις αντιλήψεις μας, διότι δεν είναι εφικτό αυτά τα δύο να βρίσκονται σε αντίθεση, τουλάχιστον όχι για πολύ. Αργά ή γρήγορα, το ένα θα επηρεάσει το άλλο και εν τέλει θα το διαμορφώσει.

Δεν θεωρώ όμως απίθανο ένας άνθρωπος να μεταμεληθεί ή να μεταστραφεί ως προς τις ιδέες του ή τις επιλογές του, λόγω αλλαγής αντιλήψεων. Θεωρώ όμως απίθανο, ή έστω δύσκολο, αυτή η μεταστροφή να αφορά βασικές, δομικές, ή κύριες αντιλήψεις του. Σίγουρα δε, η μεταμέλεια ή η μεταστροφή του θα μένουν να αποδειχθούν από τις επιλογές που θα κάνει στη συνέχεια.

Μετά από σειρά λαθών, έμαθα ότι είναι επίσης σημαντικό, όταν παρατηρούμε τις επιλογές μας και κατ' επέκταση τις ιδέες και τις αντιλήψεις μας, να μάθουμε στον εαυτό μας να βλέπει αυτό που πραγματικά υπάρχει και εάν υπάρχει, να είμαστε ειλικρινείς για τα αίτια που μας ώθησαν στη μια ή στην άλλη επιλογή, διότι κατά βάθος πάντα τείνουμε, όπως είναι άλλωστε αναμενόμενο, να βρίσκουμε δικαιολογίες για όσα κάναμε και μας φαίνονται λάθος. Κι αν είναι δικαιολογημένο να προσπαθούμε να υπεραπιστούμε τον εαυτό μας απέναντι στην κριτική του, δεν είναι δικαιολογημένο να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε τις ίδιες δικαιολογίες για να συνεχίσουμε να κάνουμε όσα ήδη έχουμε εκτιμήσει ως λανθασμένα. Μπορούμε να μας συγχωρούμε για τα λάθη μας, αντιλαμβανόμενοι τους λόγους που έγιναν, αλλά δεν μπορούμε να μην μας αλλάξουμε, ώστε να μην κάνουμε πια τα ίδια λάθη.

(Δεν ξέρω πως κατέληξα με αυτό το κείμενο και για την ακρίβεια δεν ξέρω καν γιατί το έγραψα. Επίσης, αναρωτιέμαι συχνά γιατί τον τελευταίο καιρό όλο με κάτι τέτοια θέματα καταπιάνομαι. Αφηρημένα και αφαιρετικά. Αλλάζω προτεραιότητες; Με αλλάζουν οι καταστάσεις; Ίσως και τα δύο.)