Το παραμύθι ενός ορθόδοξου τρόπου σκέψης (μέρος Τρίτο - τελευταίο)

Η εθνική οικονομία συνέχιζε να αιμορραγεί και να χάνει έσοδα, ιδίως ενόψει της αδυναμίας μεγάλης μερίδας των πολιτών να ανταπεξέλθουν στις φορολογικές υποχρεώσεις τους, εξαιτίας της απώλειας της εργασίας τους. Με λιγότερα κρατικά έσοδα, και με σχεδόν τις ίδιες υποχρεώσεις αποπληρωμής συσωρρευμένων χρεών, κατέστη πρακτικά ανέφικτο να εξακολουθηθεί η παροχή κοινωνικών υπηρεσιών προς τους πολίτες, όπως νοσοκομειακή περίθαλψη και παιδεία. Άρχισαν λοιπόν οι περικοπές των κονδυλίων, που είχαν άμεσο αντίκτυπο όχι μόνο στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, αλλά και σε αυτή την ίδια την ύπαρξη τους. Τα νοσοκομεία δεν μπορούσαν να περιθάλψουν το σύνολο των ασθενών, ελλείψει απαραίτητων υποδομών σε μηχανήματα και υλικά. Αντίστοιχα, τα σχολεία δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν ομαλά, αφού, ελλείψει χρημάτων ,έμεναν κενές οι θέσεις δασκάλων και καθηγητών. 

Και σε αυτή την περίπτωση, κάποιοι είδαν την ιδιωτική πρωτοβουλία ως σανίδα σωτηρίας. Εκπονήθηκε λοιπόν ένα πρόγραμμα παροχής κουπονιών, τα οποία δικαιούνταν οι οικονομικά ασθενέστεροι πολίτες και τα οποία μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν προκειμένου να κάνουν χρήση των ιδιωτικών υπηρεσιών στην υγεία και στην εκπαίδευση. Με τον τρόπο αυτό, υποστηρίχθηκε ότι όλοι οι πολίτες μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στην υγεία και στην εκπαίδευση, ακόμη και αυτοί που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα. Κατά την εφαρμογή όμως αυτού του συστήματος, αποδείχθηκε ότι οι πολίτες που χρησιμοποιούσαν τα κουπόνια αντιμετωπίζονταν ως β' διαλογής και δεν ετύγχαναν της καλύτερης μεταχείρισης. Πέραν όμως αυτού, όμως, παρότι κάποιοι είχαν υποστηρίξει ότι ήταν καλύτερο από το ολότελα, προϊόντος του χρόνου διαπιστώθηκε ότι το κράτος αναγκαζόνταν να εκταμιεύσει μεγαλύτερα ποσά για την παροχή κουπονιών, από όσα θα έπρεπε να εκταμιεύει αν διατηρούσε ένα μίνιμουμ παροχών.

Το πρόβλημα διογκώθηκε όμως όταν κάποιοι πολίτες - οι οποίοι δεν ήταν ακριβώς οικονομικά ασθενείς, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν είχαν τη δυνατότητα να στείλουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικό σχολείο ή να νοσηλευθούν σε ιδιωτικό νοσοκομείο - βρέθηκαν χωρίς σχολείο να μπορεί να φοιτήσει το παιδί τους, ή χωρίς νοσοκομείο να τους παράσχει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Σε αυτή την περίπτωση, τα πράγματα ήταν πιο δύσκολα, διότι ούτε κουπόνι μπορούσαν να ζητήσουν, ούτε στη δαπάνη του ιδιωτικού σχολείου / νοσοκομείου μπορούσαν να ανταπεξέλθουν. Έτσι άρχισε να δημιουργείται μια σχετική αναταραχή, η οποία επεκτάθηκε με το πέρασμα του χρόνου και την αποκάλυψη ότι όλο και περισσότεροι πολίτες ενέπιπταν σε αυτή την κατηγορία.

Η δυσαρέσκεια έβαινε αυξανόμενη, καθόσον προσετέθησαν  οι "εμπειρίες" των πολιτών που είχαν κάνει χρήση του κουπονιού που δικαιούνταν και ανακάλυψαν ότι η μεταχείριση τους δεν ήταν ακριβώς ισότιμη και οι παρεχόμενες προς αυτούς υπηρεσίες ήταν αν μη τι άλλο β΄διαλογής - αν υπήρχε παροχή σε κάποιες περιπτώσεις.

Τα σημάδια κοινωνικής αναταραχής γίνονταν όλο και πιο ξεκάθαρα...

Το τι γίνεται από εδώ και πέρα είναι κάτι που το καθορίζει η εκάστοτε κοινωνία. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει μετά βεβαιότητας τι ακριβώς θα συμβεί σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Μπορεί μόνο να πιθανολογήσει. Αλλά οι πιθανότητες είναι άγριο πράγμα, ιδίως όταν σου προδιαγράφουν ένα ζοφερό μέλλον...

Το παραμύθι ενός ορθόδοξου τρόπου σκέψης (μέρος Δεύτερο)

Η κοινωνία συνέχιζε να προσπαθεί να ανέβει την ανηφόρα, φορτωμένη με όλα τα βάρη που της έριξαν η νοοτροπία της, αλλά και η απληστία κάποιων. Μετά το οικονομικό πλήγμα των απολύσεων, όλοι έστρεψαν το βλέμμα τους και τις ελπίδες τους στην ανάκαμψη των κρατικών οργανισμών και επιχειρήσεων. Ούτε όμως από εκεί ερχόταν φως. Οι διάφοροι κρατικοί οργανισμοί και επιχειρήσεις, παρότι κατάφεραν να απαλλαχθούν από τα βαρίδια των προνομιακών εργαζομένων - κηφήνων δεν έδειχναν σημεία ανάκαμψης, ούτε έγιναν πιο παραγωγικοί και κερδοφόροι. Αντίθετα, συνέχιζαν να αιμορραγούν οικονομικά, οπότε προτάθηκε ως μόνη λύση, ως ultimum refugium(;),  να πωληθούν σε ιδιώτες, μήπως εκείνοι είχαν ... καλύτερη τύχη στην εξυγίανση τους και στην κερδοφορία τους. Πέραν τούτου, κυκλοφορούσε ευρέως το επιχείρημα ότι με το τίμημα των πωλήσεων, θα μπορούσαν να ελαφρυνθούν τα βάρη που είχε επωμιστεί, θέλοντας και μη, η κοινωνία.  Έτσι, λοιπόν πωλήθηκαν, σχετικά εύκολα δεδομένης της προηγούμενης μείωσης του προσωπικού τους, πολλοί κρατικοί οργανισμοί και επιχειρήσεις, με "μπροστάρηδες" όσους κατείχαν ή εκμεταλλεύονταν φυσικό πλούτο ή υποδομές της χώρας.

Η επί σκοπό κέρδους διαχείριση των πρώην κρατικών οργανισμών και επιχειρήσεων είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών στα προϊόντα  ή τις υπηρεσίες τους. Λαμβάνοντας  όμως υπόψη ότι ανάμεσα στους εκποιηθέντες - πρώην - κρατικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις συμπεριλαμβάνονταν οι πάροχοι προϊόντων και υπηρεσιών κοινής ωφέλειας - όπως το ηλεκτρικό ρεύμα, το νερό, οι συγκοινωνίες,  παρατηρήθηκε το φαινόμενο ένα μέρος της κοινωνίας να αποκοπεί από αυτές τις παροχές, αδυνατώντας να πληρώσει το τίμημα τους. 

Επιπλέον όμως, σταδιακά οι αυξήσεις αυτές άρχισαν να περνούν και στις τιμές άλλων προϊόντων, αφού η αύξηση π.χ. της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, αύξησε αντίστοιχα το κόστος παραγωγής τροφίμων. Σιγά σιγά λοιπόν μια μερίδα της κοινωνίας άρχισε να αποκόπτεται, για οικονομικούς λόγους, και από άλλα αγαθά, πολλά εκ των οποίων αφορούσαν στην κάλυψη βασικών αναγκών. Με την καλπάζουσα ανεργία, όλο και περισσότερο άνθρωποι σπρώχνονταν πέρα από την κόκκινη γραμμή της φτώχειας και οι κοινωνικές αδικίες άρχισαν να γίνονται απειλητικές για την ενότητα του κοινωνικού ιστού.

Από την άλλη πλευρά, για μια ακόμη φορά το όποιο κέρδος υπήρξε από τις πωλήσεις των κρατικών οργανισμών και επιχειρήσεων διοχετεύθηκε για την αποπληρωμή συσωρρευμένων χρεών και εξανεμίστηκε προτού φτάσει στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας, αν υποθέσουμε ότι υπήρχε πρόθεση διάχυσης του στην κοινωνία. 

Στον θανατηφόρο όμως φαύλο κύκλο της ύφεσης, εισήλθαν πλέον κοινωνικά στρώματα που ούτε μπορούσαν να διανοηθούν ότι η τύχη τους επεφύλασσε τέτοια μεταχείριση. Οι παραγωγικές μονάδες και ιδίως αυτές που απευθύνονταν για την πώληση των προϊόντων τους στους  εσωτερικούς καταναλωτές, άρχισαν να βλέπουν το κόστος της παραγωγής να αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο και να είναι για το λόγο αυτό υποχρεωμένοι,  ακόμη και αφότου μείωσαν τα περιθώρια κέρδους τους, να αυξήσουν την  τιμή του προϊόντος τους, με αποτέλεσμα όλο και λιγότεροι καταναλωτές να μπορούν να το αγοράσουν. Επιπλέον, σε αρκετές περιπτώσεις είχαν να συναγωνιστούν πολυεθνικές εταιρείες, με τεράστια κεφαλαιακή βάση από πίσω τους, πρόσβαση και σε άλλες αγορές και κόστος παραγωγής μειωμένο εξαιτίας της μεταφοράς των παραγωγικών δομών τους σε χώρες με χαμηλά αμοιβόμενη εργασία. Μη βλέποντας λοιπόν άλλοι λύση για τη συγκράτηση του κόστους των προϊόντων τους, οι εγχώριες επιχειρήσεις άρχισαν λοιπόν να πιέζουν για ακόμη μεγαλύτερη απελευθέρωση της αγοράς εργασίας και κατάργηση των όποιων προστατευτικών διατάξεων υπήρχαν.

Το αίτημα τους ικανοποιήθηκε, με την ανοχή και της κοινωνίας, η οποία παραπαίοντας ανάμεσα στην απελπισία και στο φόβο, αποδεχόταν πλέον σχεδόν τα πάντα. Για μια ακόμη φορά, το πρόβλημα που δημιουργήθηκε ήταν μεγαλύτερο από αυτό που θεωρητικά επιλύθηκε, καθόσον ένα νέο κύμα ανεργίας κτύπησε την κοινωνία, αυξάνοντας κατακόρυφα των αριθμών των ανέργων και συνεπώς των στερούμενων εισοδήματος. Χωρίς εισόδημα, ή με πενιχρό τέτοιο, και αυτό υπό το κράτος της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας, όλο και λιγότεροι καταναλωτές μπορούσαν να αγοράσουν τα προϊόντα της τοπικής βιομηχανίας, η οποία αντί να δει ανάκαμψη βυθίστηκε περαιτέρω στην ύφεση. Έτσι αρκετές παραγωγικές μονάδες έκλεισαν ή πτώχευσαν αδυνατώντας πλέον να ανταπεξέλθουν στα νέα οικονομικά δεδομένα, πυροδοτώντας ακόμη υψηλότερη ανεργεία και φτώχεια.

 

Το παραμύθι ενός ορθόδοξου τρόπου σκέψης (μέρος Πρώτο)

Μια φορά και έναν καιρό, ήταν μια μέτρια  επιστήμονας, ολίγον φυγόπονη, αλλά κατέχουσα τις απαραίτητες προσβάσεις, ώστε να καταφέρει να διοριστεί σύμβουλος σε μια επιχείρηση του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Εκεί λοιπόν δεν χρειάζονταν να δουλεύει πολύ, διότι δεν είχε σημασία το αν είσαι παραγωγικός  (το γιατί αυτό δεν είχε σημασία, είναι το θέμα άλλου παραμυθιού), όπως επίσης δεν χρειάζονταν να γυαλίζει τα βέλη στη φαρέτρα της (aka επικαιροποίηση γνώσεων) τακτικά ή μπορεί και σχεδόν ποτέ, διότι δεν είχε σημασία ούτε το να είσαι αποτελεσματικός. Παρά τις χαλαρές απαιτήσεις της εργασίας της, αμείβονταν πλουσιοπάροχα, σε σύγκριση με άλλους συναδέφλους της, ιδίως αυτούς που αφελώς πίστεψαν ότι στην πιάτσα θα έπιαναν την καλή, έστω και με μεγάλη προσπάθεια. Η χαλαρότητα της εργασίας της - που ουδόλως συνάδει με το αντικείμενο της - και οι πλούσιες αμοιβές της, της έδιναν τη δυνατότητα να διάγει μια άνετη ζωή, αλλά κατεδεικνύαν το προφανές, ήτοι ότι δεν άξιζε τις απολαβές και ότι εν ολίγοις ζούσε σχεδόν παρασιτικά σε βάρος αυτών που άμεσα ή έμμεσα την πλήρωναν. 

Όταν, κάποια ημέρα, τα οικονομικά δεδομένα ιδίως αυτών που εμμέσως την πλήρωναν, ήτοι των φορολογουμένων, ζορίστηκαν, τότε έγινε στόχος, διότι αποκαλύφθηκε το προφανές, ήτοι ότι πληρώνονταν πολλά και απέφερε / άξιζε λίγα. Υπό την επήρεια λοιπόν του self interest (βασικός συμπαντικός νόμος, αν θέλετε την άποψη μου), το οποίο πάντα βοηθά η κοντόφθαλμη οπτική και η εγκεφαλική μπουγάδα, οι φορολογούμενοι άρχισαν να πιστεύουν - ή να "πείθονται" - ότι θα ήταν ωφέλιμο, να την απολύσουν και, μαζί με εκείνη, όλους τους παρόμοιους κηφήνες, διότι σε αυτή την περίπτωση, θα εξοικονομούνταν χρήματα και θα εξυγιαίνονταν η παραπαίουσα (θανούσα, αν πάλι θέλετε τη γνώμη μου) οικονομία. 

Έτσι, λοιπόν, ένα μαύρο πρωινό, απελύθησαν όλοι οι κηφήνες του ευρύτερου δημόσιου τομέα (παρά τις φωνές που ήθελαν να απολυθεί αδιακρίτως τουλάχιστον το 50% των  δημοσίων υπαλλήλων, είτε ήταν κηφήνες ή όχι, διότι εν τέλει υπερίσχυσαν οι φωνές της "λογικής" που ήθελαν να απολυθούν μόνο όσοι δεν ήταν χρήσιμοι ή παραγωγικοί). Χωρίς μισθό, άρα χωρίς εισόδημα, αυτοί οι απολυμένοι έπρεπε να βρουν έναν τρόπο να επιβιώσουν. Κατέληξαν λοιπόν να αναζητήσουν εργασία στην ελεύθερη αγορά, η οποία όμως έτσι κατακλύστηκε από την υπερ-προσφορά. Η υπερ-προσφορά αυτή λοιπόν, άρχισε να βάζει πονηρές ιδέες σε κάποιους που σκέφτηκαν ότι θα μπορούσαν να πείσουν τους δικούς τους εργαζόμενους ότι θα πρέπει να εργάζονται με λιγότερα χρήματα, για το καλό της ανταγωνιστικότητας πάντα, αλλιώς θα έπρεπε να βρεθεί ένας άλλος τρόπος, π.χ. να προσληφθούν άλλοι που η ανελαστική δαπάνη μισθοδοσίας τους θα ήταν μικρότερη (και δόξα σε όποιον θεό κι αν πιστεύει κανείς, υπήρχαν αρκετοί στην αγορά). Κάπως έτσι,  κάποιοι απολυμένοι βρήκαν δουλειά, αλλά με πολύ λιγότερα χρήματα σε σύγκριση με όσα έπαιρναν αυτοί τους οποίους αντικατέστησαν (σε σύγκριση με όσα έπαιρναν εκείνοι πριν απολυθούν, χαίρε βάθος αμέτρητο), αλλά άρχισαν να μειώνονται και οι απολαβές των ήδη εργαζομένων, προκειμένου να μην αντικατασταθούν. Παράλληλα, όμως οι απολυμένοι - πρώην κηφήνες - δεν είχαν πια τα οικονομικά μέσα να διατηρήσουν όχι μόνο το βιοτικό επίπεδο που είχαν πριν την απόλυση τους,, αλλά  ούτε να καλύψουν τις στοιχειώδεις ανάγκες τους, πολύ περισσότερο λοιπόν δεν είχαν την οικονομική άνεση να κάνουν τις αγορές που έκαναν πριν. Άρχισε λοιπόν να επηρεάζεται το εμπόριο, που είδε να χάνονται υποψήφιοι αγοραστές και συνεπώς χρήμα. Οι  εργαζόμενοι συνάδελφοι των πρώην κηφήνων, όμως, έχασαν και αυτοί χρήματα, διότι εξαναγκάστηκαν να αποδεχθούν μειώσεις των απολαβών τους και συνεπώς αναγκάστηκαν να ξοδεύουν λιγότερα σε αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, με αποτέλεσμα ένα ακόμη πλήγμα στο εμπόριο.

Από εκεί λοιπόν που όλοι ήλπιζαν ότι θα εξοικονομηθούν χρήματα, ξαφνικά δημιουργήθηκε ένα νέο μέτωπο οικονομικής δυσπραγίας, το οποίο σταδιακά και προϊόντος του χρόνου, άρχισε να επηρεάζει , με τη μορφή ντόμινο, περισσότερες μορφές δραστηριότητας, ώσπου στο τέλος κανείς δεν έμεινε εκτός του θανατηφόρου κύκλου. 

Τότε ήταν που άρχισαν οι  δεύτερες σκέψεις... Ήταν τελικά αποτελεσματική και τελέσφορη η απόλυση των κηφήνων; Στους εκφραζόμενους ενδοιασμούς, υπήρχε πάντα η καταλυτική απάντηση : Τουλάχιστον γλυτώσαμε ένα σκασμό λεφτά που τους δίναμε. Ομολογουμένως, ήταν δύσκολο να αρνηθεί κανείς ότι όντως εξοικονομήθηκαν τα χρήματα που έπαιρναν σε απολαβές. Κάποιοι όμως άρχισαν να ρωτούν που πήγαν τα χρήματα που εξοινονομήθηκαν και αν διατέθηκαν υπέρ των φορολογουμένων. Ξεκίνησε τότε μια μεγάλη συζήτηση, κυρίως σε δημόσιο επίπεδο (του τύπου "το είπε η τηλεόραση") στην οποία αναπτύχθηκαν αδιάψευστες "αλήθειες", όπως ότι στην οικονομική συγκυρία που απαίτησε την απόλυση των κηφήνων, τα χρήματα που εξοικονομήθηκαν δεν  είναι εφικτό να διατεθούν υπέρ των φορολογουμένων, αλλά έπρεπε να διατεθούν για την αποπληρωμή συσσωρευμένων χρεών. Κάποιοι αγανακτισμένοι φορολογούμενοι άρχισαν να διαμαρτύρονται διότι ούτε από τα χρήματα που εξοικονομήθηκαν ωφελήθηκαν, ούτε τα χρήματα αυτά βοήθησαν για να βελτιωθεί η γενικότερη οικονομική κατάσταση, αλλά αντίθετα η αγορά ασφυκτιούσε περισσότερο, ενώ τέλος, οι δημόσιες υπηρεσίες υπολειτουργούσαν - όπως πάντα - τώρα όμως από έλλειψη προσωπικού.

Τίποτα δεν φαινόταν να παίρνει καλύτερο δρόμο και έτσι οι διαμαρτυρίες ολοένα αυξάνονταν, για να έρχεται πάντα η απάντηση ότι σε λίγο οι θυσίες θα αρχίσουν να αποδίδουν και η κατάσταση θα βελτιωθεί. Έτσι όλοι συνέχισαν να κάνουν υπομονή.

to be continued...

Το κουίζ της ημέρας

Αγαπητοί φίλοι,

Με ιδαίτερα χαρά σας ανακοινώνω ότι έλυσα τα εκλογικά διλήμματα μου (βλ προ-προηγούμενο ποστ για περισσότερες πληροφορίες). Ιδιαίτερες ευχαριστίες για αυτό πρέπει να πέμψω από τη θέση αυτή στον Zaphod, για αυτό το ποστ του, το οποίο με βοήθησε να επιλέξω μεταξύ των δύο υποψηφίων περιφερειαρχών.

[μικρή παρένθεση : είδα στο ιστολόγιο του Ροΐδη, και συγκεκριμένα σε αυτό το ποστ,  φωτογραφία του Κικίλια με μαγιώ και ομολογώ ότι θαύμασα την ... αεροδυναμική σχεδίαση του, η οποία  - οι νόμοι της φυσικής επιβεβαιώνουν ότι - πρέπει να έχει απαράμιλλη πρόσφυση ...ακόμη και σε στρώμα νερού! Δυστυχώς αλλά ... τεχνικά χαρακτηριστικά του μονοθεσίου, όπως ροπή, απόδοση του κινητήρα κλπ., δεν ήταν ευδιάκριτα, διότι ... το μαγιώ ήταν βερμούδα!]

Επίσης, θέλω να ευχαριστήσω θερμά και το ελληνάκι, το οποίο, σε σχόλιο του στην ως άνω ανάρτηση του zaphod, ακύρωσε εντυπωσιακά την μοναδική αμφιβολία που διατηρούσα για την υποψηφιότητα Καμίνη (διεστραμμένη ερμηνεία της ως υπέρ του μνημονίου), με το καταλυτικό επιχείρημα "Ζ'μπούτσαμ".

[Φυσικά, όπως μπορεί να γίνει κατανοητό, θα χρειαστώ αρκετή ψυχοθεραπεία - και φυσιοθεραπεία υποψιάζομαι - για να ξεπεράσω το γεγονός ότι ψήφισα ΠΑΣΟΚ, αλλά ας όψεται ο Ομέρ Πριόνης και ο Καραταφύρερ - μήπως να στείλω σε αυτούς το λογαριασμό;]

Πάμε όμως στο θέμα της σημερινής ανάρτησης μου. Σήμερα σας έχω κουίζ. 

Ποιά είναι η χώρα, στην οποία διενεργούνται εκλογές, ενώ βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και ο εκλεχθείς εκλεκτός, με σοσιαλιστικό παρελθόν, εξαγγέλλει το πρόγραμμα της κυβέρνησης του για τις πρώτες εκατό ημέρες, με το οποίο ανοίγει όλα τα καυτά θέματα της εθνικής οικονομίας, αλλά κατά τρόπο εντελώς αντίθετο από αυτό που υπολόγιζαν και προσδοκούσαν οι ψηφοφόροι του, με αποτέλεσμα να εξωθήσει πολλούς από τους πολίτες της χώρας του στην ανέχεια και τους οποίους εν συνεχεία "αποζημιώνει" με πενιχρά επιδόματα; 

Update : Υποσχέθηκα περισσότερες πληροφορίες και ιδού λοιπόν : Το πρόγραμμα των 100 ημερών έχει επινοηθεί και συνταχθεί από στενό κύκλο συνεργατών του εκλεγέντος. Περιλαμβάνει διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία της χώρας, μαζικές περικοπές των δημοσίων εξόδων, αποκρατικοποιήσεις και κατάργηση προστατευτικών διατάξεων.
Και για να το κάνω πιο εύκολο : στην περίπτωση της χώρας που αναφέρομαι υπήρξαν ισχυρές αντιδράσεις από το λαό και απαιτήθηκε η λήψη "έκτακτων μέτρων". Επισης, τα εν λόγω περιστατικά, χρονικά, αναφέρονται σε (προ)προηγούμενη δεκαετία και αφορούν χώρα με εξαιρετικά μεγάλο φυσικό πλούτο.

10 συμπτώματα που δείχνουν ότι μεγάλωσες

1. Τα καλύτερα πράγματα στον κόσμο παραμένουν το σεξ, το ποτό και το φαγητό, αλλά όχι με αυτή τη σειρά πια.

2. Έχεις κατανοήσει όλες εκείνες τις στριφνές έννοιες σε -ισμός και τις έχει εντάξει στο λεξιλόγιο σου. 

3. Οργανώνεις τις διακοπές σου.

4. Ξέρεις κάθε ημέρα που θα κοιμηθείς το βράδυ.

5. Τα αγαπημένα σου τραγούδια μπαίνουν σε συλλογές για προηγούμενες δεκαετίες.

6.  Μετά από μια νύχτα κραιπάλης, χρειάζεσαι φαρμακευτική υποστήριξη.

7. Ανακαλύπτεις όλο και πιο συχνά ότι γεννιόνταν παιδιά την εποχή που εσύ ήσουν φοιτητής/τρια.

8. Έχεις κοινωνικούς φίλους και καθόλου κολλητούς.

9. Σε πρήζουν ότι ήρθε η ώρα να κόψεις το τσιγάρο.

10. Αν ήθελες να βάλεις στην τούρτα τόσα κεράκια όσα η ηλικία σου, θα έπρεπε να την παραγγείλεις με το τετραγωνικό μέτρο.

Να ψηφίσει κανείς ή να μην ψηφίσει;

Η ζωή μου εμπλουτίζεται καθημερινά από νέα διλήμματα. Μετά το "Να σκέφτεται κανείς ή να μην σκέφτεται" ήρθε το σημερινό, το οποίο για την ακρίβεια είναι διττό "Να ψηφίσει κανείς ή να μην ψηφίσει, κι αν ψηφίσει τι να ψηφίσει;"

Είμαι δημότης Αθηναίων και στο δεύτερο γύρο των αυτοδιοικητικών (όπως λέμε αυτοκινούμενεων και ετεροκινούμενων;) εκλογών, έχω να διαλέξω ανάμεσα στον Κακλαμάνη και στον Καμίνη. Για την πληρότητα και μόνο αναφέρω ότι θα μπορούσα να ψηφίσω τον Κακλαμάνη, μόνο μετά από λοβοτομή ή/και βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο, ιδίως αν κανείς αναπολήσει το μεγάλο έργο του στο δήμο της Αθήνας (το οποίο συνίσταται σε εκ βάθρων εκριζώσεις και εκκωφαντικές ανατινάξεις και δηλώσεις). Όσο δε αντιμνημονιακό μένος κι αν με διακατέχει, δεν είναι αρκετό, ούτε για να πιάσω το ψηφοδέλτιο του Κακλαμάνη, πολύ περισσότερο για να το βάλω στο φάκελο. Συνεπώς, αν μέχρι την επόμενη Κυριακή δεν έω υποστεί κάποια ανήκεστο εγκεφαλική βλάβη, θα μείνω με το ψηφοδέλτιο του Καμίνη ανά χείρας να κοιταζόμαστε. Πως όμως να το βάλω αυτό στο φάκελο και να το ρίξω στην κάλπη, όταν ξέρω ότι, η φαινομενική προτίμηση μου στον Καμίνη είναι αποτέλεσμα της ανάγκης που έκανα φιλοτιμία, αλλά  και ότι το "μήνυμα της κάλπης" θα είναι ότι οι "πολίτες στηρίζουν την αλλαγή" (όπου αλλαγή, βλ. μνημόνιο); Ε;

Από την άλλη πλευρά, μπορώ να μην πάω να ψηφίσω. Η αποχή όμως μου κάνει λίγο σαν να πετάω λευκή πετσέτα, και δεν μπορώ να το κάνω αυτό τώρα, παρότι είναι μάλλον πιθανό ότι θα βγει ο Κακλαμάνης, καθόσον οι Αθηναίοι έχουν μια παράδοση να το πω, διαστροφή να το πω, μαλάκυνση να το πω, κάτι τέλος πάντων έχουν και πάντα επιλέγουν τους χειρότερους για δημάρχους τους - και για την ακρίβεια επιλέγουν αυτούς που χρησιμοποιούν το δήμο ως εφαλτήριο για άλλες, υψηλότερες θέσεις - ονόματα δεν λέμε, όλοι ξέρουμε.

Υπάρχει πάντα η δυνατότητα να πάω να ψηφίσω και να ρίξω άκυρο (μου περνάει από το μυαλό μια εμπνευσμένη σύνθεση επί χάρτου), αλλά κάτι τέτοιο θα έχει α) τις ίδιες συνέπειες με το να μην πάω και β) χέστηκε η φοράδα στο αλώνι για την εμπνευσμένη σύνθεση μου, το πολύ πολύ να γελάσουν ο δικαστικός αντιπρόσωπος και όσα μέλη της εφορευτικής επιτροπής υπάρχουν (και αυτό αμφισβητείται, διότι μπορεί να μην εκτιμήσουν το χιούμορ μου).

Θεωρώ φυσικά περιττό να σας πω ότι, αν το πρόβλημα μου είναι Χ μεγέθους για το δήμαρχο, είναι Χ στη ν για τον περιφερειάρχη, όπου πρέπει να διαλέξω ανάμεσα στον Σγουρό και στον Κικίλια. 

[μικρή παρένθεση : αν ο Σγουρός και ο Κικίλιας ήταν τρόφιμα, ο πρώτος θα ήταν χαλασμένο μουρουνέλαιο και ο δεύτερος η σπεσιαλιτέ του σεφ του Ευαγγελισμού]

Το σκηνικό πάντως μου θυμίζει τη σοφή ρήση του Αρκά "Θέλω να βγω από το αδιέξοδο, αλλά δεν θυμάμαι από που μπήκα". 

Τελευταία εναλλακτική που σκέφτηκα ήταν το α-μπε-μπα-μπλομ, και παρακαλώ μην ακούσω ότι δεν είναι σοβαρός τρόπος επιλογής. Όταν θα κάνουμε σοβαρές εκλογές, να απαιτήσετε και από εμένα να φέρομαι σοβαρά. Μέχρι τότε όμως, τσου! Φοβάμαι όμως, ότι αν εφαρμόσω αυτή τη μέθοδο,  στον πρώτο γύρο θα κλέψω για να μην κληρωθεί ο Κακλαμάνης/Κικίλιας, στο δεύτερο γύρο θα κλέψω για να μην κληρωθεί ο Καμίνης/Σγουρός και στο τέλος θα κληρωθώ εγώ για μια "σουίτα" στο Δρομοκαϊτειο, την οποία θα αποδεχτώ ασμένοντας και φωνάζοντας α-μπε-μπα-μπλομ-του-κίθε-μπλομ ! 

Μήπως να ψήφιζα Κακλαμάνη/Σγουρό ή Καμίνη/Κικίλια, έτσι για να είναι μπερδεμένο το μήνυμα της κάλπης; Σκατά, πάλι ό,τι θέλουν θα ακούσουν και εγώ θα ακούσω ΚΑΙ τον Γ(κ)ΑΠ  ΚΑΙ τον Αντωνάκη να πανηγυρίζουν.

Τώρα όμως που το καλοσκέφτομαι, στην δημοκρατία, ως γνωστόν, δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Και υπάρχουν πάντα μπαλάκια (από εκείνα που πετάμε ε;)... Οπότε, θα ακολουθήσω το λαμπρό παράδειγμα του πρωθυπουργού μας (θα πετάξω το μπαλάκι) και έτσι : αν η παρούσα ανάρτηση μου δεν συγκεντρώσει την επισκεψιμότητα εκείνη που θα αποδεικνύει ότι συμπάσχετε με το δράμα μου, θα ψηφίσω Κακλαμάνη/Κικίλια. Αν όμως συγκεντρώσει την απαραίτητη επισκεψιμότητα θα ψηφίσω Καμίνη/Σγουρό... και θα φταίτε εσείς για αυτό, που με ενθαρρύνατε!

"Free Markets", όπως λέμε "Free Willy"?

Discalimer : Η παρούσα ανάρτηση δεν είναι μάθημα οικονομικών. Πρώτον διότι δεν είμαι οικονομολόγος και δεύτερον διότι δεν μου αρέσει να κάνω μαθήματα σε άλλους. Η παρούσα ανάρτηση δεν είναι αντικειμενική. Πρώτον διότι ο,τιδήποτε παράγεται από έναν άνθρωπο είναι υποκειμενικό και δεύτερον διότι σκοπός της παρούσας αναρτήσεως είναι διατυπώσω τις σκέψεις μου. Κατόπιν αυτών και εντός αυτού του πλαισίου, είναι ευπρόσδεκτες παρητηρήσεις, διορθώσεις, υποδείξεις.

Όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, ακούω για την ελευθερία. Και δικαίως θα πει κανείς. Το ύψιστο αγαθό του ανθρώπου είναι η ελευθερία. Εσχάτως όμως ακούω και για τις ελευθερίες άλλων, όπως των αγορών, του εμπορίου, του χρήματος κλπ.  Ομολογώ ότι παγιδευμένη στα στερεότυπα(;), πάντα πίστευα ότι η ελευθερία προσιδιάζει σε έμβια όντα.

Ακριβώς αυτή κατά την άποψη μου αντίφαση στην έκφραση "ελευθερία των αγορών" με οδήγησε να θέλω να μάθω περισσότερα σχετικά με αυτή την καινοφανή ελευθερία και τον φορέα της. Έτσι έμαθα ότι σύμφωνα με τη Σχολή του Σικάγο και με προεξάρχοντα υποστηρικτή τον Milton Friedman,  υποστηρίζεται ότι αν οι αγορές αφεθούν ελεύθερες, χωρίς παρεμβατισμούς από το κράτος (κεντρική εξουσία) θα αυτορρυθμιστούν και θα βρουν το σημείο ισορροπίας τους, στο οποίο η προσφορά θα είναι ακριβώς όση η ζήτηση, η τιμή θα ανταποκρίνεται στη ζήτηση κ.ο.κ. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, οι αγορές είναι το εμπόριο εν γένει σε όλες τις μορφές και εκφάνσεις του και παρεμβατισμός είναι  αφ' ενός η συμμετοχή του κράτους στο εμπόριο (με τις κρατικές επιχειρήσεις) και οι ενέργειες του κράτους που κατατείνουν στη ρύθμιση καταστάσεων ή/και σχέσεων που συνδέονται με το εμπόριο (π.χ. δασμοί, κατώτατοι μισθοί κλπ), Η εξάλειψη του κρατικού παρεμβατισμού συνίσταται στο τρίπτυχο, ιδιωτικοποίηση όλων των κρατικών δομών που συμμετέχουν άμεσα ή έμμεσα στο εμπόριο, κατάργηση κάθε προστατευτικής διάταξης και είσοδο ιδιωτικών επιχειρήσεων σε κάθε τομέα δραστηριότητας, ακόμη και των παραδοσιακά κρατικών, όπως π.χ. η αστυνομία ή ο στρατός. 

Η παραπάνω σύλληψη φαίνεται απλή και για το λόγο αυτό, προβάλλει ως πειστική, αρκεί να μην μπεις στη διαδικασία να σκεφτείς την πολυπλοκότητα του συστήματος στο οποίο προτείνεται να εφαρμοστεί. Τότε αίφνης θα ανακαλύψεις ότι η πολυπόθητη ισορροπία δεν μπορεί να επέλθει, διότι είναι πρακτικά αδύνατον π.χ. η προσφορά εργασίας να ρυθμιστεί κατά τρόπο που να αντιστοιχεί στη ζήτηση, τουλάχιστον όχι όσο για παράδειγμα το μέγεθος του πληθυσμού διαφοροποιείται κατά το τρόπο ανεξέλεγκτο. Με απλά λόγια, αν υποθέσουμε ότι η ζήτηση στην αγορά εργασίας είναι σταθερή (που φυσικά μόνο στις ασκήσεις επί χάρτου μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο, διότι είναι δυναμικό μέγεθος, που άλλοτε θα αυξάνει και άλλοτε θα μειώνεται) μια αυξητική τάση στο μέγεθος του πληθυσμού, συνεπάγεται - μετά από κάποια χρόνια - μεγαλύτερη προσφορά στην αγορά εργασίας, η οποία θα μείνει ανικανοποίητη. Προφανώς λοιπόν, οποιαδήποτε δυσλειτουργία στην αυτορρύθμιση επιμέρους συστημάτων, εν τέλει επηρεάζει το σύνολο, καθιστώντας το ευάλωτο και ασταθές, άρα και αναποτελεσματικό.

Είναι μάλλον περιττό δε να αναφερθεί ότι η είσοδος της ιδιωτικής πρωτοβουλίας σε τομείς όπως η θεσμοθετημένη βία, εγκυμονεί κινδύνους για το σεβασμό αυτών των ίδιων των προϋποθέσεων που θεσμοθέτησαν τη βία. Η ιδιωτική αστυνομία π.χ. στα περιστατικά κατάχρησης εξουσίας, από ποιον θα ελέγχεται; Από την επιχείρηση που τη λειτουργεί; Και τι συνέπειες θα υφίσταται η τελευταία σε αυτές τις περιπτώσεις; Την ανάκληση της άδειας της λειτουργίας της (που σύμφωνα με την παραπάνω θεωρία δεν θα πρέπει να προβλέπεται, διότι και η άδεια λειτουργίας είναι παρεμβατισμός); 

Παρά τους ενδοιασμούς όμως και τις αντιρρήσεις που κατά καιρούς προβάλλονται, η θεωρία αυτή, τα τελευταία χρόνια, κερδίζει έδαφος και υποστηρικτές. Παρατηρείται δε, μια σταθερή στροφή προς αυτήν, με αποτέλεσμα σήμερα να παρίσταται ως κυρίαρχη πολιτική επιλογή πολλών οικονομιών (βλ. εδώ για παράδειγμα).

Μη ούσα οικονομολόγος, είμαι υποχρεωμένη να σκεφτώ με απλούς τρόπους, προκειμένου να καταλήξω σε κάποια συμπεράσματα. Λαμβάνω λοιπόν τα εξής δεδομένα :

1. Όλοι ανεξαιρέτως - ακόμη και οι υποστηρικτές της παραπάνω θεωρίας - συμφωνούν ότι η ρύθμιση των αγορών είναι αναγκαία. Η διαφοροποίηση έγκειται στη μεθοδολογία. 

2.  Πρωτίστως οι υποστηρικτές της παραπάνω θεωρίας παραδέχονται ότι το σύστημα - στο σύνολο του - είναι ευαίσθητο (και για το λόγο αυτό, υποστηρίζουν ότι η επιτυχία της θεωρίας έγκειται στην παντελή έλλειψη παρεμβατισμού, διότι και το παραμικρό ίχνος μπορεί να αποσταθεροποιεί το σύνολο) και άρα η ρύθμιση πρέπει να είναι συνεχής και στιβαρή.

3. Προκειμένου αντίρροπες δυνάμεις  να αλληλοεξουδετερώνονται και να ισορροπούν, πρέπει να είναι ίσες / ισοδύναμες και συνεπώς όπου υπάρχει ανισότητα, είτε δεν επέρχεται ισορροπία, είτε οι δυνάμεις πρέπει να καθίστανται ισοδύναμες. 

Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω, αναρωτιέμαι γιατί θεωρείται ως καταστροφική  η κρατική ρύθμιση των κατώτατων μισθών για παράδειγμα, όταν ως μέτρο μπορεί να ρυθμίσει το επιμέρους σύστημα της αγοράς εργασίας, το οποίο επηρεάζει καθοριστικά το όλο, προς το σκοπό εξισορρόπησης των αντίρροπων δυνάμεων, οι οποίες μπορεί να μην είναι - και τις περισσότερες φορές δεν είναι - ίσες. Με την ίδια λογική, δεν αντιλαμβάνομαι γιατί η εκ του κράτους προερχόμενη ρύθμιση απορρίπτεται εκ προοιμίου ως κακή, αφού αφ΄ενός είναι προφανές ότι πρέπει να υπάρχει ρύθμιση - ο "μηχανισμός" ερίζεται - και αφ' ετέρου είναι σφόδρα πιθανό - αν όχι βέβαιο - ότι το μέγθος των αντίρροπων δυνάμεων δεν θα είναι ποτέ ακριβώς ίσο, ώστε να αλληλοεξουδετερωθούν και να εξισορροπήσουν.

Προσωπική εκτίμηση είναι ότι η όλη επιχειρηματολογία υπέρ της θεωρίας είναι υποβολιμιαία. Το αληθινά ζητούμενο κατά τη γνώμη μου δεν είναι ούτε η ρύθμιση της αγοράς, ούτε η ισορροπία της. Αντιθέτως, θεωρώ ότι είναι η απροσχημάτιστη επιβολή του νόμου του ισχυροτέρου, προς όφελος των νικητών αυτής της διελκυστίνδας.

Να σκέφτεται κανείς ή να μην σκέφτεται;

Όσο κι αν σας φανεί περίεργο (σε εμένα πάντως φαίνεται) σήμερα δεν πρόκειται να ασχοληθώ με τα αποτελέσματα των εκλογών. Άλλωστε, λίγο πολύ αναμενόμενα τα βρήκα, και αυτό μπορώ να σας πω είναι το πιο περίεργο από όλα. Αδυνατώ να καταλάβω πως είναι δυνατόν, μετά από όλα όσα έχουν συμβεί στο ένα έτος που μεσολάβησε από τις προηγούμενες - έστω και άλλους είδους  - εκλογές,  οι πολίτες να συνεχίζουμε να συμπεριφερόμαστε ως αν δεν έχει αλλάξει κάτι. Πιστεύουμε ακόμη ότι μπορεί το πολιτικό σύστημα, έτσι όπως έχει σήμερα διαμορφωθεί, να μας σώσει; Πιστεύουμε ότι όλα θα διορθωθούν, με τον μαγικό τρόπο και τις ωραίες λέξεις που εκστομίζουν οι πολιτικοί μας;

Η αλήθεια μας έχει αποκαλυφθεί με τον πιο αναμφισβήτητο τρόπο και εμείς επιμένουμε να μην την βλέπουμε. Ο Τιτανικός έχει βυθιστεί και η ορχήστρα έχει σταματήσει να παίζει και προσπαθεί απεγνωσμένα να βρει μια σανίδα να πιαστεί. Στις σωσίβιες λέμβους έχουν ήδη επιβιβαστεί οι "εκλεκτοί" και κωπηλατούν μακριά από το σημείο του ναυαγίου για να γλιτώσουν τις ρουφήχτρες που έχουν αρχίσει να δημιουργούνται. Και εμείς ; Εμείς, στη θάλασσα, συνεχίζουμε να αναρωτιόμαστε τι έχει συμβεί, διότι έχουμε πάρει διαζύγιο από την πραγματικότητα, και πιστεύουμε ακράδαντα ότι το κρύο που νιώθουμε είμαι η δροσιά που μας χαϊδεύει πάνω στο κατάστρωμα. Δίπλα μας, κάποιοι φωνάζουν "ρε τι κάθεστε και κοιτάτε, κολυμπήστε" και εμείς τους κοιτάμε αποβλακωμένα και με μια δόση λύπησης, διότι πιστεύουμε ότι τα έχουν χάσει!

Μπορεί χθες ο πρωθυπουργός της χώρας να είπε "όχι" σε εθνικές εκλογές, αλλά δεν μπορώ να ξεχάσω ότι είναι ο ίδιος που είπε ότι "λεφτά υπάρχουν" για να ανακαλύψει, στη συνέχεια, ότι λεφτά δεν υπάρχουν. Λυπάμαι, αλλά δυσκολεύομαι να πειστώ. Για να είμαι ειλικρινής, πάντως, δεν πιστεύω καθόλου ότι δεν θα γίνουν εθνικές εκλογές. Δεν είναι εμμονή δική μου αυτή η άποψη, αλλά η αλήθεια που κανείς δεν θέλει να δει. Η αλήθεια που απερίφραστα λέει ότι όταν αρχίσουν τα πέφτουν τα δυνατά χαστούκια (μέχρι τώρα έχουμε ζήσει μόνο τις "πρόβες" τους), θα πρέπει να υπάρχει τρόπος να συγκρατηθεί η δυσαρέσκεια του κόσμου και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν καταστεί εφικτό να καταπιεί ο κόσμος - για μια εισέτι φορά - το παραμύθι της αναγκαιότητας, στην οποία θα υπερθεματίσουν οι πολιτικοί ταγοί του, μέσω μια κυβέρνησης εθνικής ενότητας, ομοψυχίας και εκτάκτου ανάγκης.

Είμαστε μια χρεοκοπημένη χώρα, χωρίς καμία ελπίδα να αναστρέψουμε πλέον την κατάσταση. Η ελπίδα αυτή πέταξε μακριά, όταν ο πρωθυπουργός μας έβαζε πιστόλια πάνω στα τραπέζια και μίλαγε για Τιτανικούς και ναυάγια. Η ελπίδα αυτή χάθηκε, όταν έχοντας περάσει περισσότερο από ένα έτος από την ανάληψη της εξουσίας, η κυβέρνηση περί άλλων μεριμνά και τυρβάζει, αντί να δει τι μπορεί να κάνει ΤΩΡΑ και αναλώνεται σε λόγια και ευχολόγια για καινοτόμο ανάπτυξη και βιώσιμη οικονομία που δεν παράγει κάτι που κάποιος θέλει να αγοράσει. 

Οι μηχανισμοί διάσωσης και λοιπές "εφευρέσεις" ανέβαλαν για λίγο την ανακοίνωση της "ώρας θανάτου" αλλά δεν μπορούν να αναστρέψουν το γεγονός του θανάτου. Και η αναβολή αυτή,  δόθηκε προκειμένου οι δανειστές της θανούσης ελληνικής οικονομίας να προλάβουν να κλείσουν τις τρύπες που είχαν ανοίξει τα ελληνικά ομόλογα και να καλύψουν τα νώτα τους, όταν αυτά τα ομόλογα δεν θα αξίζουν ούτε το χαρτί πάνω στο οποίο τυπώθηκαν. 

Μαζί όμως με την όποια βάσιμη ή φρούδα ελπίδα για αναστροφή της κατάστασης, χάθηκαν μισθοί, συντάξεις, δώρα, εργασιακά δικαιώματα, ασφαλιστικά δικαιώματα και πολλές άλλες άχρηστες - κατά το νεοφιλελευθερισμό - περικοκλάδες του κοινωνικού κράτους, το οποίο και αυτό πλέον βρίσκεται στο χείλος της εξαφάνισης. Η αποδόμηση του έχει αρχίσει καιρό τώρα και σήμερα είμαστε ένα βήμα πριν την πλήρη και εξ ολοκλήρου εξάλειψη του. 

Το μόνο που μένει να γίνει είναι να ανακοινωθεί, όχι η χρεοκοπία, αλλά οι συνέπειες της. Τα κακά νέα για τους πολλούς, διότι για τους λίγους θα είναι τα καλά νέα, αφού ο συσσωρευμένος πλούτος που έχουν στα χέρια τους, θα αυγατίσει ως δια μαγείας, εν μια νυκτί.

Το φάσμα της φτώχειας διερύνεται και ήδη χτυπάει τις πόρτες πολλών. Θα χτυπήσει τις πόρτες ακόμη περισσότερων, μέχρι η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών αυτής της χώρας να μην μπορεί πια να εξασφαλίσει και να εξυπηρετήσει τις στοιχειώδεις ανάγκες της. Τότε θα δεχτεί πλέον να εργαστεί σε  μεσαιωνικές συνθήκες και με εξευτελιστικές αμοιβές. Θα αποδεχθεί ότι δεν μπορεί πλέον να μορφώσει τα παιδιά της. Θα αναγκαστεί να συμβιβαστεί με το γεγονός ότι η νοσοκομειακή περίθαλψη δεν είναι αυτονόητη, αλλά πανάκριβη. Θα αναγκαστεί να δεχθεί ότι δεν πρόκειται να λάβει σύνταξη σε οποιαδήποτε ηλικία. Θα παραιτηθεί από κάθε είδους διεκδίκηση, διότι θα είναι απασχολημένη με την εξασφάλιση των προς το ζην. Και όλα αυτά, με σκυμμένο το κεφάλι και με μια μεταφυσική στωικότητα, διότι έχει ήδη πειστεί ότι ευθύνεται. 

Κι αν ο Άμλετ αναρωτιόταν "Να ζει κανείς ή να μην ζει", εγώ αναρωτιέμαι "Να σκέφτεται κανείς ή να μην σκέφτεται;".